هوش افراد می تواند در یادگیری و استعداد در بازی شطرنج موثر باشد. بنابراین افراد شطرنج باز ماهر باهوش هم هستند. مطالعات اخیر در دانشگاه میشیگان نشان داده است که هوش و نه فقط تمرین بسیار زیاد، نقش اساسی در مهارت شطرنج ایفا می‌کند.

به نقل از sciencedaily در این مطالعات شواهد نشان داده است که توانایی شناختی نقش اساسی در کارایی فرد در شطرنج دارد. پیش از این تئوری‌هایی وجود داشت که نشان می‌داد تنها تمرین شدید و بیش از حد در شطرنج می‌تواند فرد را به تخصص در این ورزش برساند.

مدیر این تحقیقات در این باره می‌گوید: شطرنج بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. ما مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای که در 5 سال اخیر انجام شده است را بررسی کردیم و دریافتیم که توانایی شناختی باعث مهارت‌های مختلف افراد در ورزش شطرنج می‌شود.

نتایج این مطالعات در مجله «هوش» منتشر شده است. البته این مسئله را نباید  نادیده گرفت که هوش در درجات پایین‌تر و سنین کمتر بیشتر تاثیرگذار است. این مسئله به این دلیل است که بازیکنان حرفه‌ای‌تر خود به خود توانایی شناختی بالایی پیدا کرده‌اند.

یکی از محققان در این باره می‌گوید: یک فرد بسیار باهوش سریع‌تر مهارت شطرنج را پیدا می‌کند در صورتی که فردی با هوش متوسط زمان بیشتری برای این کار نیاز دارد. هرچقدر که تمرین انجام شود محدودیت‌های توانایی شناختی کمتر می‌شود و فرد توانایی بیشتری پیدا می‌کند.